Odbudowujemy zabytki – To niezbędny ratunek dla polskiego dziedzictwa kulturowego

Zarówno sama Warszawa, jak też jej okoliczne powiaty stanowią istotną część polskiego dziedzictwa kulturowego. Bogata historia Mazowsza, jego architektura oraz zabytki przyciągają zarówno miejscowych mieszkańców, jak i turystów z całego świata. Dlatego też tak wielkie znaczenie mają inicjatywy wspierające ochronę i odnowę tych cennych miejsc. W ostatnim czasie, dzięki środkom pochodzącym z takich źródeł, jak Rządowy Program Odbudowy Zabytków czy program „Mazowsze dla zabytków”, możliwe stało się przeprowadzenie szeregu projektów rewitalizacyjnych i konserwatorskich.

W tym tygodniu na wspólnej konferencji prasowej premier Mateusz Morawiecki oraz minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński ogłosili wyniki drugiego naboru do Rządowego Programu Odbudowy Zabytków. Miasto st. Warszawa w drugiej turze zgłosiło cztery wnioski, z których trzy zostały zaakceptowane łącznie na sumę 8,5 mln zł. Mają zostać wykonane prace zabezpieczające i porządkowe na obiektach fortecznych Fortu Bema za kwotę prawie 1,5 mln zł. Ponadto 3,5 mln złotych zostanie przeznaczone na niezbędne prace remontowe, budowlano-konstrukcyjne i zabezpieczające, hydroizolację w podziemnej grocie Elizeum w Parku na Książecem (i jest to pierwszy etap renowacji)_oraz taką samą kwotę przeznaczono na remont i konserwację zabytkowej oficyny Edmunda Burkego przy ul. Kawęczyńskiej 26.

– Zabytki są wehikułem czasu, który przenosi nas w przeszłość, możemy poprzez nie lepiej poznawać nasze dzieje, naszą historię. Są także takim wehikułem czasu, który przenosi nas w przyszłość, do kolejnych pokoleń, którym zostawiamy tę wspaniały historyczną, architektoniczną, kulturową spuściznę – mówił premier Mateusz Morawiecki podczas konferencji prasowej w warszawskim Forcie Bema.

Szef rządu wskazał, że program dotyczący renowacji zabytków jest dowodem na dobrą współpracę rządu i samorządu, które są blisko pamiątek historii i które chcą o nie dbać. – Inwestycje w zabytki, podobnie jak inwestycje w kulturze, to są najbardziej efektywne inwestycje, jakie możemy sobie wyobrazić. Tyle tylko, że one przynoszą efekty na ogół w średnim i długim okresie zwrotu, nie tylko w sensie ekonomicznym, ale także zwrotu w sensie kulturowym, podniesienia aspiracji, świadomości, edukacji – podkreślał minister Piotr Gliński. Szef resortu kultury zaznaczył, że łącznie w pierwszym naborze wniosków w całej Polsce zrealizowano 5,8 tys. projektów na sumę ponad 1 mld zł. Natomiast drugi nabór to 8 tysięcy wniosków i kwota ponad 4 mld zł dotacji.

Liczby mówią same za siebie – w pierwszym naborze na rewitalizację zabytków w stolicy i pobliskich powiatach wsparcie w kwocie ponad 3,6 miliona złotych otrzymało już 38 podmiotów. Mazowieckie zabytki niczym magnes przyciągają turystów i są jakże ważnym elementem krajobrazu kulturalnego Polski. Dlatego to wsparcie jest tak istotne, zwłaszcza dla tych instytucji, które często nie dysponują wystarczającymi środkami na przeprowadzenie remontów czy konserwacji. Przykłady takich miejsc są liczne i zróżnicowane, poczynając na przykład od dworku Ryxów w Prażmowie, przez willę Wilhelma Lewego w Kobyłce, aż po Synagogę im. Nożyków w Warszawie czy pałac Radziwiłłów w Jadwisinie.

Wśród szczególnych miejsc, które otrzymały środki finansowe, jest parafia cerkwi św. Jana Klimaka w Warszawie, która podjęła się renowacji fresków Jerzego Nowosielskiego. Te unikalne dzieła sztuki, znajdujące się w dolnej świątyni cerkwi, są ważnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego: przekazują nam historię oraz artystyczną wizję wielkiego twórcy. Jak mówił dziennikarzom ksiądz proboszcz Adam Misimiuk, przyznane środki pomogą odnowić największe dzieło, które zostało po wielkim artyście.

Kolejnym takim przykładem jest zabytkowa Willa Milanówek z 1910 roku. To miejsce o bogatej historii, które wymaga pilnej renowacji. Willa Milanówek odgrywała ważną rolę w czasie wojny jako siedziba Kedywu AK. Dzisiaj stanowi nie tylko część historii Polski, ale także jest ważną wizytówką miasta. W ramach programu „Mazowsze dla zabytków” wsparcie z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego otrzyma w tym roku 148 podmiotów w łącznej kwocie 13 milionów 800 tysięcy złotych. Pieniądze te przeznaczone są na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, położonych na terenie Mazowsza. W istocie jest to inwestycja w zachowanie naszego dziedzictwa, stanowiącego część naszej tożsamości.

Jednymi z najcenniejszych zabytków na Mazowszu są kościoły, takie jak te w Staroźrebach, Troszynie czy Dobrzykowie, które dzięki finansowemu wsparciu przejdą gruntowną modernizację. To ważne miejsca kultu, ale też prawdziwy skarb polskiej historii i architektury. I tak kościół w Staroźrebach, który powstał w połowie XIX wieku i jest jedną z najstarszych świątyń w tej części regionu płockiego, wymaga wymiany posadzek, schodków, drzwi. W planach parafii jest również remont elewacji oraz wyposażenia świątyni. Inwestycje te uda się zrealizować właśnie dzięki wsparciu z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, z którego parafia otrzymała pół miliona złotych.

Na tym nie koniec. Na całym Mazowszu, dzięki Rządowemu Programowi Odbudowy Zabytków, wyremontowanych zostanie ponad 400 wiekowych budowli. Samorządy otrzymają na ten cel prawie 270 mln złotych. To dla regionu ogromny zastrzyk finansowy, ale przede wszystkim jest to akt troski o nasze dziedzictwo kulturowe. Rządowa inicjatywa przywracając dawny blask zabytkom, jednocześnie ożywia lokalne społeczności. To one stanowią serce tego programu, bo odnowione budynki użyteczności publicznej, takie jak szkoły czy domy kultury, stają się ważnymi ogniwami w życiu codziennym mieszkańców.